مبانی تربیتی ورزش (مروری بر مبانی تربیت بدنی و ورزش)

فهرست مطالب

فصل اول : فلسفه تربیت ورزشی

• تفکر فلسفی در ترییت
• مبانی اساسی تربیت
• فلسفه تربیت و ورزش
• موضوعات اصلی فلسفه تربیت
• سطوح بحث و استدلال در موضوعات ورزشی
• تفکر فلسفی  در ورزش
• فلسفه تربیت ورزشی
• اصول تربیت ورزشی

فصل دوم : ایده الیسم و رئالیسم در ورزش

• ایده آلیسم
• ورزش  از دیدگاه ایده آلیسم
• نقد دیدگاه ایده آلیسم
• رئالیسم
• ورزش از دیدگاه رئالیسم
• نقد دیدگاه رئالیسم

 فصل سوم : ناتورالیسم وپراگماتیسم در ورزش

• ناتورالیسم
• ناتورالیسم و ورزش
• نقد ناتورالیسم
• ورزش و طبیعت بشری
• پراگماتیسم
• پراگماتیسم و ورزش
• نقد پراگماتیسم

فصل چهارهم : جدایی ذهن از بدن در تربیت ورزشی

• رابطه بدن و ذهن
• دوئالیسم موضوعی
• دوئالیسم ارزشی
• دوئالیسم رفتاري
• دوئالیسم کلامی
• حرکت : تجلی تعامل ذهن – بدن

فصل پنجم:  انسجام ذهن – بدن در تربیت ورزشی

• پرهیز از دوگانه نگری
• هالیسم
• عقل سالم در بدن سالم
• انسجام ذهن، بدن و روان
• تربیت از طریق بدن
• تربیت بدنی
• تفسیر عمودی رابطه ذهن و بدن
• تفسیر افقی رابطه ذهن و بدن

فصل ششم : ورزش در اومانیسم و رئالیسم اسلامی

• دیدگاه های اومانیستی در ورزش
• ورزش ومذهب
• ورزش از دیدگاه رئالیسم اسلامی
• تحلیل مشارکت ورزشی بر اساس دیدگاه های تربیتی
• تربیت ورزشی در فرهنگ ایران
• پهلوانی : آرمان تربیت ورزشی

فصل هفتم:  اهداف تربیت ورزشی

• آرمان و اهداف تربیت
• آرمان و اهداف  تربیت ورزشی
• اهداف اختصاصی تربیت ورزشی
• حیطه شناختی
• حیطه عاطفی
• حیطه روانی- حرکتی
• فرد تربیت شده در ورزش
• اولویت اهداف اختصاصی تربیت ورزشی
• فلسفه و اهداف سازمان های ورزشی

مقدمه کتاب

مفهوم ورزش از سه جنبه قابل بررسی است. از نظر تاریخی به مجموعه‌ای از فعالیت‌های بدنی،  حرکات ،بازیها، انواع سرگرمی‌ها و تفریحات ورزشی گفته می‌شود که از ساده‌ترین شکل شروع شده و با انواع فناوری ترکیب یافته است. شکل‌های پیشرفته و متنوع فعالیت‌های حرکتی و ورزشی سبب شکل گیری سازمان‌ها و رویدادهای فراوانی شده است که با اهداف مختلف و گاه متناقضی دنبال می‌شود. از جنبه آموزشی و تربیتی، ورزش به مجموعه فعالیت‌های حرکتی نظام‌مندی گفته می‌شود که با اهداف تربیتی و اجتماعی در موسسات مختلفی مانند مدارس، دانشگاه‌ها، باشگاه‌ها و دیگر نهادها برنامه ریزی می‌شود. از نظر علمی، تربیت بدنی و علوم ورزشی با اسامی مختلف به مثابه یک دانش میان رشته‌ای بر پایه مطالعات علوم زیستی و انسانی قرار دارد و فقط به دنبال تحقق اهداف تربیتی و بهداشتی یا نیک زیستی[1]مادی و جسمانی  نیست، بلکه می کوشد کیفیت زندگی و عملکرد فرد را در زندگی و ورزش بهبود دهد.

هر سه تفسیر از تربیت بدنی و ورزش را می‌توان در واژه «تربیت ورزشی» خلاصه کرد، چون هدف اصلی ورزش تربیت افرادی فعال و سالم، تربیت ورزشکار و روحیه ورزشکاری در جامعه است که این فرایند تربیتی نیز در تعامل با بسترها و اهداف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جریان می‌یابد. در حال حاضر ورزش، بخشی از اقتصاد و تجارت محسوب می‌شود و روند تجاری شدن ورزش نه فقط سبب شد که ورزش از هویت تربیتی خود فاصله گیرد، بلکه چنان با علم، تجارت و فناوری در آمیخت که جایگاه ان تا حد یک بنگاه اقتصادی برای معامله کالایی به نام ورزشکار تنزل یافت. با وجود این، کارکرد تربیتی ورزش همیشه مهم و حساس بوده است. بسیاری از فیلسوفان و علمای تربیت نیز نشان داده‌اند که فقط با تکیه بر چنین کارکردی می‌توان در جهت تربیت واقعی گام برداشت . به طور کلی ، تربیت بدنی و ورزش از سه مبانی اساسی تاریخی، تربیتی و علمی تشکیل شده است که با توجه به شرایط خاص هر جامعه می توان مبانی اجتماعی  –  فرهنگی  و مبانی ارزشی و اخلاقی را هم به آن افزود. این مبانی به صورت یک مجموعه کتاب  و با همین  عناوین تدوین شده است که جلد اول به مبانی تاریخی ورزش ( رمضانی نژاد و شفیعی ، 1391) اختصاص داشت .

ورزش  کارکردهای مختلف  نظامی، اموزشی، اجتماعی و سیاسی پیداکرده است  و اکنون نیز کارکرد اقتصادی و تجاری ان غلبه یافته است .با وجود این ، ماهیت و هویت واقعی ورزش، تربیتی است و باید بر مبانی تربیت استوار شود. ورزش نهادی تربیتی است و دیگر کارکردهای ان نیز باید در خدمت اهداف تربیتی ورزش قرار گیرد. کارکرد تربیتی  ورزش نه فقط از جنبه کلان اجتماعی و فرهنگی ، بلکه از نظر فردی برای تکامل واقعی و انسجام شخصیت ادمی بسیار مهم است . بنابراین در سایه شناخت دقیق از وجود انسان و سپس با سیاستگذاری مناسب تربیتی می توان نقش ورزش را در این زمینه حساس بازافرینی کرد و نشان داد که فقط با تکیه بر چنین کارکردی ، ورزش می تواند خود را توجیه کند. ورزش هیچگاه از تربیت انسان جدا نبوده است و به همین علت کلیه فلسفه های تربیتی باید در فرایند تربیت به هویت و شان زیستی و هم به هویت غیر مادی و اخلاقی یاد گیرنده (ورزشکار) توجه کنند.

پس از چاپ کتاب اصول و مبانی تربیت بدنی و ورزش  (رمضانی نژاد ، 1386 ) و تاریخ تربیت بدنی و علوم ورزشی (رمضانی نژاد ، 1387 )  بسیاری از همکاران و دانشجویان گرامی بر تداخل موضوعات ، دشوار بودن فهم برخی از مطالب کتاب برای خوانندگان تاکید کرده بودند. این بازخورد و راهنمایی ارزنده سبب شد که در صدد تدوین مجموعه کتاب های مستقل ، کوچک و کاربردی برای تبیین مبانی تربیت بدنی و ورزش با رویکرد علوم انسانی بر آیم . این مبانی به صورت یک مجموعه کتاب در پنج عنوان با نام مبانی تاریخی ورزش، مبانی تربیتی ورزش، مبانی علمی ورزش ، مبانی اجتماعی – فرهنگی ورزش و مبانی ارزشی و اخلاقی ورزش در نظر گرفته شد. کتاب اول با عنوان مبانی تاریخی ورزش ( رمضانی نژاد و شفیعی، 1391) انتشار یافت و  کتاب دوم نیز برای آشنایی با مبانی تربیتی ورزش  یا فلسفه تربیت ورزشی تنظیم شده است.در این مبانی ، موضوعات و سئوالات بنیادی مهمی در باره ماهیت واقعی یا چیستی انسان (هستی شناسی) ،اهداف ، اصول، فرایند و پیامد تربیت ورزشی وجود دارد. درفصل اول، موضوعات معمول در فلسفه تربیت  به زبانی ساده و روشن بیان شده است تا دانشجویان تربیت بدنی که آموزش تخصصی در این زمینه ندارند، بتوانند مسائل و سوال های فلسفی  و تربیتی را به ورزش پیوند دهند.

در اکثر منابع مربوط به فلسفه تربیت بدنی و ورزش، دیدگاه فلسفه های سنتی تربیت مانند ایده آلیسم ، رئالیسم ، ناتورالیسم و پراگماتیسم وجود دارد که در فصل دوم و سوم به طور خلاصه و تحلیلی  بررسی شده است. تمرکز اصلی فصل چهارهم و پنجم روی ماهیت زیستی و بدنی انسان قرار گرفته است. البته این رویکرد بیشتر جنبه علمی دارد و رابطه ذهن – بدن  را در تفسیرهای زیستی و مادی محدود کرده است. فصل پنجم،رویکردی تقریباکامل و کل نگرانه تری نسبت به ماهیت ادمی ارائه داده که مقدمه ای برای فصل ششم است. فصل ششم به بررسی دیدگاه های اومانیستی یا انسان گرایانه  و به ویژه دیدگاه رئالیسم اسلامی اختصاص یافته است. البته کل این کتاب با توجه به مبانی فرهنگ ملی و دینی تنظیم شده است ، ولی در این فصل شواهد و استدلال بیشتری برای تربیت ورزشی مطلوب وجود دارد.در فصل هفتم نیزآرمان و اهداف اختصاصی تربیت ورزشی با تکیه بر حیطه های تربیتی در جهت تربیت متوازن و متعادل انسان بررسی شده است.

هدف این کتاب  نظریه سازی یا فلسفه سازی در ورزش نیست ، بلکه  با شناخت درست هستی و انسان( ورزشکار) فرایند تربیت ورزشی نیز در جهت درست قرار می گیرد. بنا براین، منظور از مبانی تربیت ورزشی، داشتن یک  چارچوب نظری در ورزش برای تربیت ورزشکار است. در این کتاب ، برخی مسائل مهم تربیتی مربوط به مبانی هستی شناسی تربیت مانند ماهیت انسان، تربیت و ورزش با استفاده از رویکرد فلسفه تربیت در جمهوری اسلامی ایران  مورد توجه قرار گرفته است (سند ملی اموزش و پرورش ، 1387). مربیان و کارشناسان ورزش با مطالعه این کتاب می توانند فلسفه فردی خود را بشناسند یا تغییر دهند.البته فقط تدوین فلسفه فردی کافی نیست ، بلکه باید  ماهیت جامعه شناختی ورزش رااز بعد فرهنگی، اقتصادی و سیاسی شناخت.

کتاب حاضر نمی تواند به همه مسائل نظری ورزش پاسخ بدهد. چون با وجود سوالات بسیار در این باره، چارچوب مدونی برای بررسی این موضوعات وجود ندارد و حتی بسیاری از محققان و دست اندرکاران ورزش به آن نمی پردازند. با وجود این،کتاب حاضر می تواند بخشی از نیازهای اموزشی دانشجویان را در دروس اصول و مبانی تربیت بدنی و ورزش، مبانی فرهنگی و اجتماعی ورزش ( مقطع کارشناسی) ، فلسفه و تاریخ ورزش (مقطع کارشناسی ارشد مدیریت ورزشی)و مبانی تاریخی و فلسفی ورزش (دوره دکتری مدیریت ورزشی) برآورده کند. ضمنااین مباحث می تواند زمینه مناسبی برای بررسی مسائل ارزشی و اخلاقی ورزش (ارزش شناسی) باشد که بخش مهمی از مبانی تربیتی ورزش را تشکیل می دهد.

[1] – well-being

تعداد صفحات: 184
سال انتشار: 1391
قیمت کتاب: 6500 تومان